Xây dựng biểu đồ luồng dữ liệu (BLD) - Giáo trình Phân tích và thiết kế hệ thống thông tin (2024)

BLD mô tả các chức năng của hệ thống theo tiến trình. Nó là biểu đồ động đểdiễn tả cả chức năng xử lý và dữ liệu.

Phương pháp cấu trúc biểu đồ luồng dữ liệu: Biểu đồ luồng dữ liệu đối với hệ thốngnhỏ, đơn giản thông thường được xây dựng dễ dàng, không cồng kềnh dễ xem xét. Tuynhiên đối với hệ thống lớn phức tạp chẳng hạn như các hệ nghiệp vụ thì cách tốt nhấtlà nên tuân theo các hướng dẫn mang tính ngun tắc đơn giản để có được một biểu đồtốt:

- Xác định các thành phần tĩnh trong hệ thống, có nghĩa là các đối tương có chứa dữliệu.

- Xác định các thao tác xử lý chính mà nó sử dụng và dữ liệu sinh ra, đồng thời xácđịnh các dòng dữ liệu giữa chúng.

- Mở rộng - Khai triển và làm mịn dần các tiến trình của biểu đồ.- Chọn tên có nghĩa cho quá trình, luồng dữ liệu, kho dữ liệu.- Đánh số quá trình.

- Vẽ lại biểu đồ BLD nhiều lần.

- Loại bỏ các thành phần quá phức tạp của BLD.

- Chỉnh lý lại biểu đồ từng bước thích hợp và bảo đảm tính logíc.

Một kỹ thuật sử dụng khá phổ biến để phân rã (decompose) biểu đồ là kỹ thuật phânmức.

Có 3 mức cơ bản được đề cập đến :

• Mức 0: Biểu đồ luồng dữ liệu mức khung cảnh (Context Data Flow Diagram)• Mức 1: Biểu đồ luồng dữ liệu mức đỉnh (Top Level Data Flow Diagram)• Mức 2: Biểu đồ luồng dữ liệu mức dưới đỉnh (Levelling Data Flow

Diagram)

BLD mức ngữ cảnh (mức 0): Đây là mơ hình hệ thống ở mức tổng quát nhất, ta xemcả hệ thống như một chức năng. Tại mức này hệ thống chỉ có duy nhất một chứcnăng. Các tác nhân ngồi và đồng thời các luồng dữ liệu vào ra từ tác nhân ngồi đếnhệ thống được xác định.

Thí dụ : Hệ thống được xác định 1 chức năng HT, tác nhân ngoài là X và Y, 2 luồng dữliệu từ hệ thống ra X và Y. Một luồng dữ liệu từ X vào hệ thống.

Mức 1 : BLD mức đỉnh (BLD nhiều chức năng) được phân rã từ BLD mức ngữ cảnhvới các chức năng phân rã tương ứng mức 1 của BPC. Các nguyên tắc phân rã:

- Các luồng dữ liệu được bảo toàn.- Các tác nhân ngoài bảo toàn.- Có thể xuất hiện các kho dữ liệu.

- Bổ sung thêm các luồng dữ liệu nội tại nếu cần thiết.

Mức 2: BLD mức dưới đỉnh phân rã từ BLD mức đỉnh. Các chức năng được địnhnghĩa riêng từng biểu đồ hoặc ghép lại thành một biểu đồ trong trường hợp biểu đồđơn giản. Các thành phần của biểu đồ được phát triển như sau

+ Về chức năng: Các chức năng sẽ được phân rã từ chức năng cấp trên thành chứcnăng cấp dưới thấp hơn theo dạng phân cấp “gia phả”

+ Luồng dữ liệu: Các luồng dữ liệu vào/ra mức trên thì lặp lại (bảo tồn) ở mức dưới(phân rã). Có thể bổ sung thêm các luồng dữ liệu nội bộ do phân rã các chức năng vàthêm kho dữ liệu nếu thấy cần thiết.

+ Kho dữ liệu : Các kho dữ liệu dần dần xuất hiện theo nhu cầu nội bộ trao đổi lưu trữtrong hệ thống.

+ Tác nhân ngoài: Ngay từ đầu các tác nhân ngoài sẽ xuất hiện đầy đủ ở BLD mứckhung cảnh, ở mức dưới khơng thể thêm hoặc bớt tác nhân ngồi nào.

Tóm lại biểu đồ BLD là một trong những cơng cụ quan trọng trong phân tích cấu trúcHTTT. Nó trình bày một phương pháp thiết lập mới quan hệ giữa chức năng hay qtrình của hệ thống với thơng tin nó sử dụng. BLD là một phần chủ đạo của các yếu tốchỉ định q trình, bởi vì nó quyết định thơng tin nào cần cho q trình trước khi nóđược thực thi.

Rất nhiều nguời phân tích hệ thống coi BLD là tất cả những gì họ biết về phân tích cấutrúc. Một mặt điều này có thể hiểu được vì BLD là cái duy nhất người phân tích hệthống nhớ được sau khi đọc sách chú trọng vào BLD hoặc sau khố học về phân tíchcấu trúc. Mặt khác, nếu khơng có cơng cụ hỗ trợ như từ điển dữ liệu, chỉ định quátrình, BLD khơng thể một mình diễn tả cụ thể tất cả những điều cần thiết.

Một chức năng quan trọng của biểu đồ luồng dữ liệu là công cụ hỗ trợ người phân tíchvà thiết kế trao đổi sự nhận thức hiểu biết về HTTT thông qua các hình vẽ và biểu đồ.Sau đây là 10 bước chính để xây dựng biểu đồ luồng dữ liệu:

2. Xác định miền giới hạn của hệ thống

3. Sử dụng và trình bày thơng tin vào và các nguồn cung cấp thông tin cũng như thôngtin đưa ra và nơi thu nhận thông tin

4. Vẽ biểu đồ mức ngữ cảnh và kiểm tra tính hợp lý của nó5. Xác định các kho dữ liệu

6. Vẽ biểu đồ mức đỉnh của hệ thống

7. Phân rã làm mịn biểu đồ luồng dữ liệu mức đỉnh thành các mức dưới đỉnh8. Xây dựng từ điển dữ liệu để phụ trợ biểu đồ luồng dữ liệu đã có

9. Đánh giá kiểm tra biểu đồ luồng dữ liệu và cải tiến làm mịn thêm dựa vào đánh giánày

10. Duyệt lại toàn bộ sơ đồ và biểu đồ để phát hiện những sai sót

Tiếp tục phân rã biểu đồ ở mức thấp hơn cho đến khi đạt được biểu đồ ở mức sơ cấpnhất.